Facebook

101-sza rocznica urodzin Andrzeja Samsonowicza  ps. „Xiążę”, „Książę”

Urodził się dnia 18.09.1922 roku w Warszawie w rodzinie geologa, profesora Jana Samsonowicza i Henryki z Korwin Krukowskich, absolwentki Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Petersburskiego, nauczycielki chemii i geografii w Liceum im. Juliusza Słowackiego. Miał siostrę Annę i brata Henryka (profesora nauk humanistycznych i rektora Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1980-1982, ministra edukacji narodowej w latach 1989-1991).

 

Uczęszczał do Liceum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie, gdzie uzyskał maturę w 1939 roku. W Liceum Zamoyskiego wstąpił do harcerstwa, pełnił funkcję zastępowego 2. WDH im. Tadeusza Reytana. Wykazywał wybitne uzdolnienia humanistyczne, szczególnie pasjonował się literaturą francuską – i niewątpliwie w tym kierunku rozwijałby swoje zainteresowania, gdyby nie wybuch wojny. Jednak w 1941 r. rozpoczął studia medyczne w Prywatnej Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego (tzw. Szkoła Zaorskiego), czyli na Tajnym Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Praktyki i część zajęć odbywał w Szpitalu Wolskim przy ul. Płockiej 26. Szczególnie interesowała go chirurgia, dlatego o kilka miesięcy przedłużał swój udział w zajęciach prowadzonych przez prof. Leona Manteuffela.

 

Podczas nauki w Szkole Zaorskiego poznał Kazimierza Łodzińskiego “Markiza”, dzięki któremu znalazł się w Szarych Szeregach, wśród podkomendnych Feliksa Pendelskiego “Felka” (Grupy Szturmowe Szarych  Szeregów, Hufiec Centrum, drużyna CR-200).

 

W latach 1943-1944 uczestniczył w następujących akcjach bojowych warszawskich Grup Szturmowych, Kedywu KG AK oraz batalionu “Zośka”:

- akcja “Góral” (12.08.1943) – sanitariusz,

- akcja “Taśma” – “Sieczychy” (20.08.1943) – grupa “atak III” atakująca budynek szkoły – dowódca grupy,

- akcja “Wilanów” (26.09.1943) – grupa “posterunek I”, likwidująca posterunek żandarmerii niemieckiej oraz policji granatowej – podczas tej akcji został ranny w głowę;

- akcja “Pogorzel” (23/24.10.1943) – wysadzanie pociągu z wojskiem;

- akcja “Jula” (5/6.04.1944) – przerwanie ruchu kolejowego na linii Rzeszów-Przeworsk pod Rogoźnem.

 

W maju 1944 r. ukończył z czwartą lokatą zastępczy kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty “Agricola” , awansując do stopnia plutonowego podchorążego. W czerwcu i lipcu 1944 r. brał udział w szkoleniu terenowym w “Bazie Leśnej” pod Wyszkowem (akcja “Par II”). Przydział w lipcu 1944 roku – Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej – Brygada Dywersyjna “Broda 53″ – batalion “Zośka” – 2. kompania “Rudy” – III pluton “Felek”.

 

W Powstaniu Warszawskim  Armia Krajowa – zgrupowanie “Radosław” – pułk “Broda 53″ – batalion “Zośka” – 2. kompania “Rudy” – III pluton “Felek” – zastępca dowódcy; od 3 września 1944 r. w II plutonie “Alek” – dowódca. Przeszedł szlak bojowy Wola – Kampinos – Żoliborz – kanały – Stare Miasto – kanały – Śródmieście Północ – Śródmieście Południe – Górny Czerniaków.

 

1 sierpnia 1944 r. ok. godz. 16:00 “Xiążę” stawił się w miejscu koncentracji, w fabryce “Telefunken” przy ul. Mireckiego na Woli. W ciągu kolejnych dni brał udział we wszystkich działaniach bojowych oddziału. 11 sierpnia 1944 r. niemieckie kleszcze wokół Woli zaciskają się. Następuje dramatyczny odwrót z “Twierdzy” (szkoła przy ul. św. Kingi róg Okopowej 55a). Na ul. Kolskiej w pobliżu fabryki Cygana ginie dowódca “Felka” – sierż. pchor. “Kuba” (Konrad Okolski). Pięciu żołnierzy i trzy łączniczki z plutonu zostało odciętych od reszty oddziału: Jerzy Gawin “Słoń”, Andrzej Samsonowicz “Xiążę” – tego dnia ranny, Jerzy Rządkowski “Kieros”, Tadeusz Sumiński “Leszczyc”, Wojciech Markowski “Sęp”, Irena Kołodziejska “Irena”, Stefania Grzeszczak “Stefa”, Grażyna Zasacka “Grażyna”. Droga do batalionu będzie dla nich dwutygodniową odyseją: przez Wolę, Laski dojdą do Kampinosu, tam znajdą grupę mjr. “Okonia” (Alfons Kotowski), z którą przejdą na Żoliborz. Następnie, po nieudanych atakach na Dworzec Gdański, 24 sierpnia 1944 r. kanałami przeprawią się na Stare Miasto, gdzie dołączą do bardzo już wykrwawionego baonu “Zośka”. Dowództwo plutonu “Felek” po rannym “Cielaku” (Tadeusz Szajnoch) obejmuje “Słoń”, a “Xiążę” zostaje jego zastępcą. Ze swoim plutonem uczestniczy w walkach na terenie Zakładów Fiata przy ul. Sapieżyńskiej. Po kilku dniach następuje próba przebicia oddziałów AK Grupy “Północ” ze Starego Miasta do Śródmieścia. Tylko 2. kompania “Rudy” i pluton “Kolegium A” przechodzą górą przez Ogród Saski i ul. Królewską, docierając do pozycji polskich na ul. Zielnej. “Xiążę” ranny i odcięty od trzonu grupy na początku natarcia, do Śródmieścia przechodzi kanałami z resztą oddziału. 3.09.1944 r. następuje reorganizacja baonu “Zośka”. “Xiążę” z plutonu “Felek” przechodzi do plutonu “Alek” obejmując jego dowództwo – jako kolejny, szósty już dowódca. Po kilku dniach odpoczynku “Zośka” zajmuje pozycje na Górnym Czerniakowie, gdzie “Xiążę” zasłynął obroną placówki przy ul. Książęcej 1 – węzłowego punktu łączności ze Śródmieściem Południe. Placówkę opuścili dopiero 13 września, w związku ze skracaniem odcinka obrony przez dowodzącego dzielnicą ppłk. “Radosława” (Jan Mazurkiewicz), dużymi stratami własnymi oraz silnym, dwustronnym naporem jednostek niemieckich wspieranych przez artylerię, czołgi i działa szturmowe.

 

Ranny odłamkiem granatnika w łokieć, 11 sierpnia 1944 r. podczas walk na Woli. Lekko ranny podczas akcji przebicia ze Starego Miasta do Śródmieścia nocą 30/31.08.1944 r. Według powojennej relacji por. “Anody” ppor. “Xiążę” został ponownie ranny, tym razem ciężko, w nocy 14/15.09.1944 r. – podczas ataku na pozycje niemieckie przy statku “Bajka”.

 

Poległ (zaginął) w nocy 14/15.09.1944 r. w rejonie ul. Solec, przy zatopionym statku “Bajka”, podczas akcji oczyszczania brzegu Wisły z Niemców, w związku z zapowiedzianym desantem żołnierzy 1. Armii Wojska Polskiego. Po wojnie, pomimo wielomiesięcznych poszukiwań, prowadzonych przez siostrę Annę i towarzyszy broni – jego ciała nie odnaleziono. Symboliczna tabliczka poświęcona jego pamięci, znajduje się na grobie ojca, prof. Jana Samsonowicza, w Alei Katakumbowej na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Upamiętniony na Mogile Symbolicznej w Kwaterze Grup Szturmowych i Batalionu “Zośka”: na Cmentarzu Wojskowym przy ul. Powązkowskiej w Warszawie.

 

Odznaczony: Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (dwukrotnie).

 

Awansowany do stopnia podporucznika rezerwy piechoty rozkazem Dowódcy Grupy “Północ” pod koniec sierpnia 1944 r. na Starym Mieście.

KWESTA ON-LINE